Bosna’nın Vişegrad kazasının Rudo nahiyesinin Sokoloviç (Şahinoğlu) köyünde dünyaya geldi.18 yaşına kadar kilsede rahip dayısından din eğitimi aldı. Osmanlı sarayına devşirme olarak geldiğinde zekasıyla ve çalışkanlığı ile dikkati çekti. Edirne Sarayı’nda eğitildi, İstanbul’da Enderun‘a alındı, hazine ve hasodada çalıştı, sırasıyla rikabdar, çukadar, silahtar ve kapıcıbaşı oldu.
1546’da sancakbeyliği rütbesiyle kaptanıderyalık görevine getirildi.
1549’da Rumeli Beylerbeyliği’ne atandı, 1551’de Avusturya ile Osmanlı Devleti arasındaki Erdel Seferi’ne gönderildi. Erdel’ i ve 12 kaleyi, ertesi yıl Tamışvar Kalesi’ni ele geçirdi.
Kirli oyunlarla kurulan düzmece Şehzade Mustafa isyanını bastırdıktan sonra, 1559’da Şehzade Selim ile Şehzade Bayezit arasındaki savaşta, Şehzade Selim tarafında yer aldı.
1561’de ikinci vezirliğe yükseldi. 1565’te Semiz Ali Paşa’nın ölümüyle boşalan sadrazamlığa atandı.
Sokullu Mehmet Paşa, Erdel Avusturya üzerine sefer açılmasına karar verdi. Yaşlı Kanuni Sultan Süleyman‘ın da katıldığı bu seferde Sigetvar Kalesi ele geçirildi. Sigetvar Kalesi’nin alınmasından üç gün önce ölen padişahın ölümünü üç hafta kadar başarıyla askerden sakladı ve durumu mektupla Şehzade selime bildirdi. Kanuni‘nin yerine geçen oğlu II. Selim, kendisine verdiği destekten dolayı Sokullu Mehmet Paşa’yı görevinde bıraktı, sadrazamını yetkilerini kullanmakta tümüyle serbest saydı. vezir oldu. Bu görevdeyken 1557’de Sırp kilisesini İpek’te tekrar açtırdı ve başına kardeşi Makarije’yi patrik olarak tayin etti
1574’te, Tunus ve Halkulvad kaleleri ele geçirildi. Aynı yıl II. Selim öldü. Yerine geçen oğlu III. Murat, Sokullu Mehmet Paşa’yı sadrazamlıkta bıraktı.
Yeni Padişah III. Murat döneminde de bağımsız çalışabildi. III. Murat döneminde Sokullu, özellikle İran cephesinde çıkan olaylarla uğraşmak zorunda kaldı. Sınır sataşmaları yüzünden Sokullu’nun karşı koymasına karşın, İran Seferi’ne karar verildi.
Esmehan Sultan ile evlenmiştir.Devlet idaresinde sıkıntılar içerisinde iken bir gün konağında ikindi divanına gelen bir derviş Sokullu Mehmed Paşa’ya arzuhal verecekmiş gibi yapıp koynundan bir hançer çıkararak kalbine sapladı.Sokullu’nun soyu iki koldan devam eder. Biri ilk eşinden olan Hasan Paşa’dan, diğeri II. Selim’in kızı İsmihan Sultan’dan olan oğlu İbrâhim Han’dan gelir. Bu ikinci kol İbrâhim Hanzâdeler olarak anılmış ve Osmanlı hânedanına alternatif arandığı zamanlarda sık sık gündeme gelmiştir.
Sokullu Mehmet Paşa, birçok hayır eseri bırakmıştır. Cami, medrese ve kervansaraydan oluşan bu eserler, İstanbul’da Kadırga ve Azapkapı semtlerinde, Payas ve Lüleburgaz’dadır.Kabri Camii Kebir Caddesi üzerinde ve Siyavuş Paşa Türbesi karşısındadır. Bu muhteşem eser Mimar Sinan’a, 976 (1568) tarihinde yaptırılmıştır.
Kaynak: https://www.eyupsultan.bel.tr/tr/main/pages/sokollu-mehmet-pasa-turbesi/982
Kaynak:https://islamansiklopedisi.org.tr/sokullu-mehmed-pasa
