Vücut yapısına ve çevre koşullarına da bağlı 15 dakikadan kısa sürede, vücut ısısı 36°C’dan 32°C’ye düşmesiyle oluşur.
- Soğuğa maruziyet sırasın da gelişen direkt hücre hasarı
- Pragresif dermal iskemiye bağlı hasar ve nekroz
BİLGİİİ!!!
TERMOREGÜLASYON
Vücudun ısısını ayarlayan, belirli aralıkta tutmaya çalışan yardımcılarıyla birlikte çok akıllı bir sistemdir.
- Hemostazis: vücudun dengeleyici sistemidir. Isımızı 37°C dengeler.
- Hipotalamus: vücudumuzun termostatıdır aynı zamanda ısımızı da sabit tutar.
A-HİPOTERM
Hipoterm sebeplerin de mantık yürütemiceklerim:
- Hipoglisemi
- Alkol ve ilaçlar
- Hipotroidizim
- Hipopitutiarizm
- Hiportalamik Lezyonlar
- Pankreatit
HİPOTERM SEVİYELERİ:
- HAFİF HİPOTERM:
Uç noktalardan başlar, hafif bilinç değişikliği ve titreme ile seyreder.
- ORTA HİPOTERM:
Vücut fonksiyonları yavaşlamaya başlamıştır.Kişi stupor ve laterjik durumdadır. Titreme durmuştur.32 ile 28Co arasındadır.
- AĞIR HİPOTERM
Sıcaklık 28 Co altındadır. Kompanzasyon mekanizmaları iflas etmiştir. Kişi hipotansiftir ve bredikardi başlamıştır. Kişide koma hali ve ölüm bulguları vardır.
Hipotermide genel yaklaşımlar
- Bazı kardiyak arest rititmleri gelişebilir bu yüzden sürekli monitörize et
- Hastanı CAB si kontrol et gerekirse TYD uygula
- Hava yolu açıklığını sağla gerekirse entübe et
- Hastanın solunumu durmaya eğilimli olduğu için 10 saniyede bir kontrol et
- 30 dk dan uzun transportta bulunduğu yerde tedaviye devam et
- Hastaya sıcak şekerli içecek verebilirsin
- Hasta ovalanmaz
- Hafif hipotermide yeterince sıvı ve enerji sağlanırsa basit egzersiz yaptırılabilir.
- Ağır ve orta hipotermilerde ise hastanın hareket ettmesi vf ritmine neden olcağından hareket etterilmez
- Kalbe yakın bölgeler ısıtılabilir
- Sıvının bolus verilmesi miktarı erkeklerde 500 ml/lt çocuklarda ise 200 ml/lt önerilİR
- Sıvının sıcaklığı 40-42 derece arasında olmalıdır
- Vucut ısısı 30 derecenin üzerine çıkmadığı sürece ilaç yapılmamalı
- Hastaya Duş aldırılmamalıdır
- Ilımlı hipotermik vakalarda müdahaleni sahada yap, diğer durumlarda hastaneye hızlı nakil et.
Hipotermide kardiyak arrest tedavisi
- Vücut sıcaklığını normal değerlere getirmek öncelikli hedef
- Ilık O2 desteği sağla
- Nabız alamıyorsan kardiyak arrest protokolü uygula
- Ateş rektal ve timpanik yolla ölç
- Vücut sıcaklığı 30 derce altında ise:
- İlaç uygulama 3 şokla sınırlandır
- Vücut sıcaklığı 30-35 derede ise:
- Defibilasyonu gerektiği gibi uygula ilaç verileceksen dozunu azalt
- Vücut sıcaklığı 35 derece üzerinde ise:
- Standart ileri yaşam desteği uygula
- Hastayı aşırı ısıtılmaktan kaçın
- Hastada kesin ölümcül yaralanma varsa cpr ı engelleyecek durumu varsa ve hastanın ağzı burnu buz ile kaplıysa donmuş hastada resütasyonu sonlandır
B-Donmalar
- SOĞUK ÇİMDİĞİ:
- Genellikle parmak uçlarını burun ve kulakları etkiler
- 30 dakika içinde tedavi edilirse eski haline dönebilir
- Vücutta birden fazla soğuk çimdiği vakası meydana gelebilir buna yüzeysel soğuk ısırığı denir.
- Tedavisi en kolay soğuk yaralanmasıdır
- Tedavisi ılımlı hipotermi ile aynıdır
- SOĞUK ISIRIĞI (FROSTBİTE)
- Ektremiteleri etkiler.
- Dokularda akut donma sonrası mikrovasküler tıkanıklıklar ve doku da oksijensizlik görülür.
- Meydana gelen doku hasarından iki mekanizma sorumlu tutulmaktadır.
- 1- Soğuğa maruz kaldıktan sonra ki direkt hücre ölümüdür
- 2- Yeniden ısıtılan hücreler hasar alır, iskemi ve gangrende eşlik edince hasar geri dönüşümsüz bir hal alır ve 4 Derecede Sınıflandırılır:
- Birinci derece soğuk ısırığı:
- Etrafı eritemli, ortası beyaz, his kaybı görülen ancak ciltte kabarıklığın olmadığı donma lezyonları.
- İkinci derece soğuk ısırığı:
- Etrafı eritem ve ödemli ciltten kabarık donma lezyonları. Ciltteki kabarıklıklar 24 saat içinde içi sıvı dolu lezyonlar halini alır.
- Üçüncü derece soğuk ısırığı:
- Cilt ve cilt altı dokuda kabarıklıkların görülür doku ölümü ile devam eder bölgede birkaç hafta içinde derman siyah-sert eskar dokusu gelişir.
- Dördüncü derece soğuk ısırığı:
- Doku tam anlamıyla kaybedilir doku nekrozu ve gangren görülür. Etkilenen vücut bölgesi sert, soğuk ve hissizdir.
3.TEMASLI SOĞUK ISIRIĞI
- Cilt ya da mukozanın aşırı soğuk bir maddeyle aniden karşılaşması sonucu görülür
- Ciltte morarma ve ödem görülebilir
- Hücre içi sıvının kristellenmesi sonucu doku ölümü gerçekleşir
4.SİPER AYAĞI
- Vücudun uzun bir süre ıslak bir ortamda kaldığı belirtileri uyuşma sonrası nabızsızlık, hissizlik ve hareketsizlikdir
- 1-3 gün içinde ödem, büller, gangren gelişebilir
- Tedavisi bölgeyi sıcak tutmalı ve steril tutmaktır
5.SOĞUK ŞİŞLİĞİ VEYA PERNİYO
- Dondurucu olmayan ortam ısısına uzun süre aralıklı maruz kalındığında, deride ortaya çıkar
- Genelikle his kaybı ile başlar lokalize ödem, eritem, siyanoz, plaklar, nodüller ve nadir olgularda ülserasyonlar, veziküller ve büller görülebilir.
DONMALAR GENEL TEDAVİ YÖNTEMLERİ
- Soğuk ısırılmalarında hasta karla ovulmaz
- Donan dokunun çözülmesi sonrası hastalara uygun analjezi sağlanmalıdır.
- Tetanoz riski vardır bu yüzden tetanos proklaksisi uygulanmalıdır
- En önemli erken komplikasyonlardan biri enfeksiyondur ve hastaya uygun proflaksi başlanmalıdır.
- Tüm büllere 6 saatte bir topikal antibiyotik krem (aloe vera) sürülmelidir. Analjezik olarak ibuprofen ve profilaktik antibiyotik (4 x 500.000 Ü penisilin G) önerilmektedir.
- Hızlı ısıta doku nekrozu önlemez bu yüzden kademeli ısıtılmalı hasta
HAZIRLAYANLAR: M. GÜLDEN
