Mustafa Suphi,4 Mayıs 1883 yılında Giresun’da dünyaya geldi.İlk öğrenimini Kudüs ve Şam’da, idadi (lise) öğrenimini Erzurum’da görmüştür.1905 yılında İstanbul Hukuk Mektebi’inde mezun oldu.Daha sonra hukuk fakültesinden mezun olduktan sonra Paris’te Siyasal Bilgiler Okulu’nu kazandı.
1906 yılından itibaren siyasi olaylara ilgi duymaya başladı.Fransa’da bulunduğu dönem, Mustafa Suphi’nin okuduğu okulun ve çevresinin özgür düşünce etkisinde kaldı.
Fransa’da kaldığı dönemlerde sempati duyduğu İttihatçılar ile yakın ilişki içerisinde olduğu bilinmektedir. Dönemin hükumet gazetesi olan “Tanin” gazetesinin muhabirliğini yapmıştır. Aynı dönemde Mustafa Suphi, Osmanlı Talebe Birliği’nin başkanlığını da yürütmüştür.
Fransa’da ki eğitimini tamamlayıp yurda döndükten sonra İstanbul’da Tanin , Sevet-i Fünun ve Hak gazeteleri için yazılar yazdı.İstanbul Ticaret Mekteb-i Alisi’nde ve Darülmuallimin-i Aliye ve Galatasaray lisesinde hukuk ve iktisat dersleri verdi.
1912 yılından sonra İttihatçılık düşüncelerinden uzaklaşarak Milli meşrutiyet Fırkası’nın kuruluşunda yer aldı.Mustafa Suphi,Vezir Mahmut Şevket Paşa’nın öldürülmesine ilgili suikastla ilgisi olduğu kanısıyla 600 şüpheliyle birlikte Sinop’a sürgün edilmiştir.1914 yılının Mayıs ayında 14 arkadaşıyla birlikte bir tekne yardımıyla Rusya’ya kaçar.Mustafa Suphi bu dönemlerde Osmanlı’yla ilgili çeşitli faaliyetlerde bulunur. Osmanlı’nın yaklaşan savaşa girmesine karşı çıkar.Savaş başladıktan sonra Rus hükûmeti bütün Türk vatandaşlarını gözaltına altına aldı.Mustafa Suphi daha geniş imkanlarla göz altında bulunduruldu.Bu süreç zarfında Fransızca dersleri vererek geçimini sağladı.
Rus Bolşevik akımına katılarak Rusya Sosyal -Demokrat İşçi Partisi (Bolşevik)üyesi oldu. Stalin’in de onayıyla Narkomants’a bağlı Müskom (Müslüman Komiserliği) altında bir Türk Şubesi teşkil eder ve bunun yayın organı olarak Yeni Dünya’yı çıkarır.
Mustafa Suphi,1921 yılının Ocak ayında BMM’nin davetlisi olarak Ankara’ya doğru yola çıktı.Mustafa Suphi ve arkadaşlarının siyasi kargaşa çıkaracağı endişesiyle Erzurum’da halkın tepkisine mağruz kalır.
Bunun üzerine Trabzon ‘dan kayıkla Rusya’ya dönmeye çalışırken 1921 yılının 28 Ocağı’nı 29’a bağlayan gecesi 14 yoldaşı ile birlikte Kayıkçılar Kahyası Yahya Kahya,tarafından öldürüldüler.Daha sonra cesetlerle birlikte bindikleri tekne de batırılmış, ve kimsenin cansız bedeni bulunamamıştır. Saldırıdan sadece Mustafa Suphi’nin karısı Meryem sağ olarak kurtulabilmişse de kalan hayatı acılar ve üzüntüler içinde geçmiştir.
Cinayetin işleyen Yahya Kahya, bölgede yaptığı yolsuzluklar ve Enver Paşa’yı ülkeye sokma planları yüzünden daha sonradan Sivas’ta ağır ceza mahkemesinde yargılanıp suçsuz bulunmuştur.Yahya Kahya’nın özellikle dost meclislerinde “Sanki bütün işlerde, ben tek başıma mı idim? Daha üstüme varırlarsa, her şeyi olduğu gibi ortaya dökerim.” gibi sözler söylemesinin akabinde,Yahya Kahya, kimliği belirsiz kişiler tarafından öldürülmüştür.
Ölümünde bir çok iddia gündeme gelmiştir. Bazı kaynaklara göre, Mustafa Suphi’yi Kemalistler öldürtmüştür.Daha az rağbet gören iddialar ise Mustafa Suphi’nin bir “Türkiye-Rusya anlaşması sonucu Moskova’nın da rızasıyla tasfiye amaçlı öldürüldüğü” yönündedir.Diğer bir zayıf iddia ise üzerinde bulunan para için öldürüldüğüdür.
Kaynaklar:İslam Ansiklopedisi,Vikipedi,
1 Comment
Comments are closed.