Rize’nin Hemşin kazasında doğdu. Babası Hâfız Celâl Efendi, annesi Fatma Hanım’dır. Eğitimine İstanbul’da başladı.İlk ve Ortaöğrenimini İstanbul’da tamamladı.Üniversite eğitimini Yüksek Mühendis Mektebi’nden (İstanbul Teknik Üniversitesi) tamamladı.1933 yılında son sınıftayken Talebe Cemiyeti ve Milli Türk Talebe Birliği Başkanlığı yaptı. Bu görevleri sırasında öğrencilerin milliyetçilik hareketine önderlik etti.
Erzurum’da karayolları kontrol mühendisi (1933-1937), Çanakkale’de nâfıa müdürü (1937-1942) ve Samsun’da nâfıa müdürü ve yedinci bölge müdürü (1942-1950) olarak görev yapan Tevfik İleri, 1950 seçimlerinde Demokrat Parti’den Samsun milletvekili seçildi.
İstiklâl Marşı çalınırken ayağa kalkılmasına öncülük eden memleket sevdalısı bir insan.
Ulaştırma (1950) ve Milli Eğitim (1950) bakanlığına getirildi. 1957’de yeniden Millî Eğitim Bakanı oldu. 1957-58 yıllarında Devlet Bakanlığı, Başbakan Yardımcılığı ve Bayındırlık Bakanlığı yaptı.Bakanlıkları döneminde önemli icraatlar gerçekleştirdi. Din derslerinin ilkokulların müfredat programına alınması (1950), Türk Sanat Tarihi Enstitüsü’nün kurulması (1951), Türk kültür eserlerinin yayımının başlatılması (1951), yirmi yıl aradan sonra İmam-Hatip okullarının yeniden açılması (1951-1952), İstanbul’da Yüksek İslâm Enstitüsü’nün kurulması (1959-1960) bunlardan bazılarıdır.
27 Mayıs 1960 İhtilalinde tutuklanarak, Yassıada’da kurulan Yüksek Adalet Divanı’nda yargılandı ve idam cezasına mahkûm edildi.
Mahkemedeki savunmasında, “Ölüm belki de kurtuluştur. Memleketin huzuru, benim ölümüme ve hapishanelerde çürümeme bağlıysa kararınızı böyle verin. Memleketin hayrı için buna da razıyım.” diyerek savunmasını yapmıştır.
Kızı Cahide verdiği bir röportajda,babasının Yassıada’ya naklini ise şöyle anlatıyor: “Uçakta elleri kelepçeli olduğu halde, yerde seyahat etti. Tekme atıldığını, uçaktan yuvarlayarak indirdiklerini biliyoruz. Yassıada’da odalarına yerleştirilirken ilk yaptıkları şey ellerini yüzünü yıkamak olmuş. Çünkü yüzleri tükürükten görünmez haldeymiş. Maddi ve manevi işkence yaptılar. Vücudunda darbeler sonucu morarmış yeri kalmamış.”
Cezası hükümetçe ömür boyu hapse çevrildi. İyi bir hatip olan, idealist ve aktif bir mizacı bulunan Tevfik İleri, gelenekçi ve muhafazakâr bir düşünce yapısına sahip olup çevresinde daha çok milliyetçi fikirleriyle tanınmıştır.31 Aralık 1961 günü Ankara’da tedavi edildiği hastanede kanserden öldü.Cenazesi Ankara Cebeci Asri mezarlığına defnedildi.
Ahmet Tevfik İleri 1933 yılında Vasfiye Hanım ile evlendi. Çiftin Cahide, Cahit, Ayşe adlarında üç çocukları oldu..Oğlu Cahit İleri 08.02.2017 yılında,kızı Cahide İleri Ankara’da 22 Temmuz 2020, 79 yaşında vefat etti. hakkın rahmetine kavuştu
.
Kaynak:İslam Ansiklopedisi
